Blog van Luister je vrij!

april 2022 door Monique

Wat heeft luisteren te maken met de Spraak- Taal Ontwikkeling?

Bij het ontwikkelen van de spraak- en taalontwikkeling is een goed kunnen luisteren een voorwaarde. En dan bedoel ik luisteren in de zin van informatie opnemen en verwerken via de oren. Daarmee verwant is de luisterhouding waarbij concentratie en aandacht een rol spelen.

Wanneer een kind problemen heeft met de spraak en taalontwikkeling zonder een andere onderliggende stoornis zoals bijvoorbeeld AD(H)D, ASS, dan noemen we dat een Taal Ontwikkeling Stoornis (TOS). Bij jonge kinderen is dat moeilijk te diagnosticeren en spreken we dan ook vaak van een vermoeden van TOS.

Luisteren heeft een aantal aspecten. Ik zal proberen duidelijk te maken welke aspecten verstoring kunnen geven en verwant zijn aan Taal Ontwikkeling.

Luisteren betekent:

De wens tot communiceren: de behoefte of wil om contact te maken en communiceren is essentieel voor contact maken en alle aspecten van taal te kunnen ontwikkelen.

Opmerkzaamheid, alertheid, concentratie: deze worden gekoppeld aan de voorwaarde van een goede spraak- taalontwikkeling: een goede luisterhouding. Een kind met een goede luisterhouding kan zich beter richten op taal en klanken. Het goed kunnen onderscheiden en plaatsen van geluiden, prikkels, taal, woorden, klanken betekent meer bewust zijn.

Goede lichaamshouding, motoriek en gezichtsuitdrukking: deze worden beïnvloed door het evenwichtsorgaan en de gezichtszenuw n. facialis welke vlak langs het binnenoor loopt. Het oor bestaat uit het gehoororgaan en het evenwichtsorgaan. Deze twee zijn verbonden met elkaar en beïnvloeden elkaar. We kunnen zeggen dat het gehoororgaan de poort naar de wereld is en het evenwichtsorgaan de poort naar ons lichaam. Het verbindt buiten met binnen. Belangrijk voor werkelijk begrip van de omgeving waaronder taal.
We kunnen soms aan iemands houding of gezichtsuitdrukking zien of deze wel luistert (pubers uitgezonderd) of geïnteresseerd is.

Creativiteit en persoonlijke groei: een kind met TOS kan ‘gevangen’ zitten in het beperkt kunnen begrijpen en/of uiten van taal. Het blijft steken in de ontwikkeling op sociaal en emotioneel gebied.

Activering van de hele mens: op latere leeftijd kan het dan leiden dat niet de potentie eruit gehaald kan worden. Er wordt dan vaak gezegd door leerkrachten “het zit er wel in, maar komt er niet uit”.

ontwikkeling van luisteren en taal

De ontwikkeling van het luisteren start in de baarmoeder. Het oor is al heel snel klaar om te functioneren. In de baarmoeder zijn allerlei geluiden zoals ademhaling, hartslag, geruis, geborrel van het lichaam van de moeder. Daarbij ook de stem van de moeder die, anders dan de lage en ritmische lichaamsgeluiden, aritmisch en hoogfrequent binnenkomt. Dit wekt belangstelling op om gericht te luisteren naar deze vreemde geluiden met een emotionele lading.
Dit verlangen om op geluiden te richten is belangrijk om na de geboorte alvast de vele geluiden te kunnen handelen. De eerste maanden na de geboorte merken we dat de baby vooral positief reageert op hoge geluiden zoals hoge stemmetjes en rammelaar/belletjes geluiden. Zo langzamerhand ontwikkeld het luisteren zich naar een breder frequentiegebied. Vooral de menselijke stem blijft de belangstelling houden en langzamerhand luistert het kindje eerst naar ritme en intonaties en dan meer naar de klanken van de taal.
Het gaat experimenteren met de eigen stem en krijgt dan ook feedback van eigen geluiden en klanken.

Met imitatie en spel richt het zich op de frequentie en ritme van de moedertaal. Praten , voorlezen en zingen zorgen dan voor verdere taalintegratie.
Wanneer later dan geschreven tekentjes worden gekoppeld aan klanken ontstaat lezen en schrijven.

Misschien herken je hierin iets van jouw kind, jezelf of een kind in jouw klas of praktijk. Bedenk dan dat communiceren altijd een zender en een ontvanger heeft. De één kan niet zonder de ander!

Heb je vragen, opmerkingen of ervaringen? Deel ze gerust hieronder of op de Facebook pagina !

TIP: voor jonge nog niet of slecht pratende kinderen vindt je in het boek ‘Praten doe je met z’n tweeën’ veel waardevolle handreikingen

Hartelijk groet
Monique